Με την εξέλιξη της τεχνολογίας οι χειριστές σκαφών αναψυχής, χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο ηλεκτρονικά μέσα για την ναυσιπλοΐα. Τα ηλεκτρονικά μέσα το οποία μπορούν ή επιβάλλονται να είναι εφοδιασμένα τα μικρά σκάφη είναι:
- Ασύρματος marine VHF (very high frequency)
- GPS (Παγκόσμιο Σύστημα εντοπισμού θέσης πάνω στη υδρόγειο).
- Ραντάρ
- Βαθύμετρο
Ακόμη στα πιο μεγάλα σκάφη μπορεί να χρησιμοποιηθούν και διάφορα άλλα συστήματα για αποστολή δορυφορικού ή ραδιομαγνητικού μηνύματος σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης.
Marine Ασύρματος VHF
Στα μικρά σκάφη (μέχρι τα 6 μέτρα) η νομοθεσία επιβάλλει να είναι εφοδιασμένα με ασύρματο φορητό τουλάχιστο 2 watts. Μπορεί όμως αν αυτό είναι εφικτό να τοποθετηθεί και σταθερός ασύρματος 25 watts όπου η εμβέλεια του θα είναι σαφώς μεγαλύτερη.
Για σκάφη πέραν των 6 μέτρων η νομοθεσία επιβάλλει στα σκάφη να είναι εφοδιασμένα με σταθερούς ασυρμάτους με ισχύ εξόδου 25 watts.
Για τα θαλάσσια σκούτερ (jet ski) δεν είναι υποχρεωτικό να διαθέτουν ασύρματο πάνω στο σκάφος.
Σε όλους του ασύρματους των σκαφών πρέπει να γνωρίζουμε ότι διαθέτουν αρκετά κανάλια τα οποία όμως δεν μπορούν όλα να χρησιμοποιηθούν ανοικτά από εμάς.
Κανάλι 16
Είναι το κανάλι κλήσεως και βοήθειας. Όλοι οι ναυτικοί πρέπει να έχουν ρυθμισμένο το ασύρματο τους και να ακούν πάντοτε το κανάλι 16
Τι γίνεται στο κανάλι 16. Υποθέστε ότι θέλουμε να φωνάξουμε κάποιο άλλο σκάφος το οποίο πλέει στην περιοχή. Τότε εμείς καλούμε στο κανάλι 16 το άλλο σκάφος που υπό κανονικές συνθήκες ακούει και αυτό στο κανάλι 16. Μόλις μας απαντήσει τότε τον καλούμε να αλλάξουμε κανάλι και μεταφερθούμε και οι δύο σε ένα άλλο κανάλι ελεύθερο όπου μπορούμε να κάνουμε ελεύθερα τη συνομιλία μας. Αμέσως μετά την λήξη της συνομιλίας μας επανερχόμαστε στο κανάλι 16 για ακρόαση.
Γιατί πάντα στο κανάλι 16;
Στην περίπτωση που κάποιος μας καλέσει να μπορούμε να τον ακούσουμε.
Αλλά ένα πιο σοβαρό θέμα είναι όταν κάποιος χρειάζεται βοήθεια τότε θα πρέπει να την ζητήσει πάνω στο κανάλι 16.
Πως καλούμε ένα άλλο σκάφος.
Ας υποθέσουμε ότι το σκάφος που πρέπει να καλέσουμε έχει το όνομα «Απ. Αντρέας» και εμείς είμαστε το σκάφος «Γοργόνα».
Ο τρόπος που θα καλέσουμε είναι Απ. Αντρέας Απ. Αντρέας από Γοργόνα... περιμένουμε για λίγο και εάν δεν μας απαντήσει επαναλαμβάνουμε την κλίση μέχρι να μας απαντήσει. Όταν μας απαντήσει τότε του λέμε Απ. Αντρέας πάμε στο κανάλι 69. Περιμένουμε για μερικά δευτερόλεπτα αφού μεταφερθούμε και εμείς στο κανάλι που έχουμε ορίσει και καλούμε ξανά τον Απ. Αντρέα για να συνεχίσουμε τη κουβέντα μας.
Στην περίπτωση που έχουμε ένα σοβαρό περιστατικό το οποίο δεν μπορούμε με τις δικές μας δυνάμεις να αντιμετωπίσουμε, και κινδυνεύει άμεσα ανθρώπινη ζωή π.χ έκρηξη πυρκαγιάς, εισδοχή νερών στο σκάφος σε θαλασσοταραχή κλπ. Τότε αμέσως στο κανάλι 16 καλούμε βοήθεια με τον εξής τρόπο.
May day May day May day εδώ Γοργόνα Γοργόνα Γοργόνα May day εδώ γοργόνα Βρισκόμαστε στην περιοχή φάρου κιτίου 5 ναυτικά μίλια 250 μοίρες από φάρο 2 άντρες ένα κορίτσι και ένα αγόρι το σκάφος βάζει νερά σε 5 λεπτά περίπου πέφτουμε με σωσίβια στο νερό.
Περιμένουμε για περίπου ένα λεπτό εάν δεν μας απαντήσουν επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία.
Στην περίπτωση που μας απαντήσουν τότε δεν αλλάζουμε κανάλι αλλά παραμένουμε στο 16. Η επιχείρηση συντονισμού και διάσωσης γίνεται από αυτό το κανάλι.
Στην περίπτωση τώρα που έχουμε ένα σοβαρό περιστατικό το οποίο δεν μπορούμε με τις δικές μας δυνάμεις να αντιμετωπίσουμε αλλά δεν κινδυνεύει άμεσα ανθρώπινη ζωή. Πχ χάλασε η μηχανή του σκάφους μας και βρισκόμαστε ακυβέρνητοι δεν υπάρχει κίνδυνος να βυθιστεί το σκάφος. Σε αυτή την περίπτωση δεν καλούμε με το κωδικό May day αλλά με το PAN (τρία γράμματα της Αγγλική λέξης PANIC-Πανικός) η διαδικασία είναι η εξής
PAN PAN PAN εδώ Γοργόνα Γοργόνα Γοργόνα PAN εδώ Γοργόνα Βρισκόμαστε στην περιοχή φάρου κιτίου 5 ναυτικά μίλια 250 μοίρες από φάρο 2 άντρες ένα κορίτσι και ένα αγόρι χάλασε η μηχανή δεν μπορούμε να αγκυροβολήσουμε ο άνεμος μας παρασέρνει προς τα ανοικτά.
Περιμένουμε για περίπου ένα λεπτό εάν δεν μας απαντήσουν επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία.
Σε αντίθεση με το May Day σε αυτή την περίπτωση όταν μας απαντήσουν τότε δεν παραμένουμε στο 16 αλλά αλλάζουμε κανάλι.
Υπάρχει και η περίπτωση τώρα που συμβεί κάποιος τραυματισμός πάνω στο σκάφος αλλά δεν κινδυνεύει άμεσα η ζωή του. Μπορούμε στο κανάλι 16 να καλέσουμε βοήθεια με τον κωδικό PAN MEDICO ακριβώς με την ίδια διαδικασία που αναφέραμε πιο πάνω.
Προσοχή όμως αν πρόκειται για σοβαρό ατύχημα πχ καρδιακό επεισόδιο, σοβαρή αιμορραγία που έχει σημασία ο χρόνος αντίδρασης, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το σήμα κινδύνου May day.
Στην κρίση του υπεύθυνου χειριστή του σκάφους εναπόκειται η απόφαση για κλήση βοήθειας. Αυτή όμως δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χρησιμοποιηθεί άβουλα. Όταν καλούμε βοήθεια, αμέσως υπηρεσίες του κράτους ενεργοποιούνται με αρκετό χρηματικό κόστος (μερικές χιλιάδες ευρώ) και κίνδυνο για τα μέσα και τις ζωές των ατόμων που τα χρησιμοποιούν όπως πχ ελικόπτερο σκάφη ασθενοφόρα. Σε περίπτωση που αποδειχτεί ότι χωρίς ιδιαίτερο λόγο καλέσατε βοήθεια ίσως σας ζητηθεί από το κράτος να πληρώσετε τα έξοδα της δήθεν διάσωσης σας.
Στην περίπτωση τώρα που εμείς ακούσουμε μια κλήση βοήθειας τότε αν έχουμε την δυνατότητα παίρνουμε σημειώσεις για τις λεπτομέρειες του περιστατικού. Αν μπορούμε να ανταποκριθούμε (αν είμαστε κοντά δηλαδή στην περιοχή) τότε απαντούμε και δηλώνουμε την πρόθεση μας να σπεύσουμε για βοήθεια. Αν δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε ή αν δεν πήραμε ολοκληρωμένο το μήνυμα τότε περιμένουμε ίσως κάποιος άλλος να το έχει λάβει ολοκληρωμένο. Αν πρώτος έχει λάβει το μήνυμα κάποια αρμόδια αρχή π.χ. Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ), Λιμενική και ναυτική αστυνομία ή το Κύπρος Ράδιο τότε ακολουθούμε τις οδηγίες δηλώνοντας ταυτόχρονα την πρόθεση μας για βοήθεια.
Στην θάλασσα η ναυτική Παράδοση επιβάλλει ότι όταν κάποιος μας ζητήσει βοήθεια τότε εμείς αφιλοκερδώς να του την παρέχουμε χωρίς ενδοιασμούς. Στην περίπτωση όμως τώρα που κάποιος μας βοηθήσει πχ. Ρυμούλκηση του σκάφους μας εμείς του προτείνουμε να πληρώσουμε έστω τα καύσιμα που έχει σπαταλήσει για μας ή έστω μια μικρή αποζημίωση. Προσοχή όμως από κάποιους επιτηδείους οι οποίοι παραμονεύουν τέτοιων περιπτώσεων και ζητούν υπέρογκα ποσά για μια απλή ρυμούλκηση ή βοήθεια που χρειαζόμαστε.
Ένα άλλο σήμα το οποίο πιθανό να ακούσουμε ή και γιατί όχι να εκπέμψουμε εμείς οι ίδιοι είναι το SECURITE.
Παραδείγματα λόγων εκπομπής του SECURITE
Όταν υπάρχει ναυτιλιακός κίνδυνος (κίνδυνος για τα σκάφη)
- Ένα αντικείμενο το οποίο επιπλέει στην επιφάνεια της θάλασσας (εμπορευματοκιβώτιο) όπου υπάρχει ο κίνδυνος σύγκρουσης από παραπλέοντα σκάφη.
- Μια πετρελαιοκηλίδα όπου εάν περάσει ένα σκάφος από πάνω θα σκορπιστεί με αποτέλεσμα να δυσκολέψει το έργο της περισυλλογής της.
- Ένα πρόσφατο ναυάγιο το οποίο δεν έχει βυθιστεί ολόκληρο.
- Ακραία καιρικά φαινόμενα όπως δυνατοί άνεμοι ή μπουρίνια.
Ή για οποιοδήποτε άλλο ναυτιλιακό κίνδυνο ο οποίος πιθανό να παρουσιαστεί και που πρέπει να πληροφορηθούν τα πλέοντα στη περιοχή σκάφη.
Παραδείγματα εκπομπής SECURITE.
(Στην αγγλική)
Sécurité, sécurité, sécurité. All ships, all ships, all ships. This is… station identifier. For a weather forecast and important navigational warnings for the such-and-such area, please tune to frequency or channel… number. This is station identifier out.
SECURITE SECURITE SECURITE εδώ Κύπρος Ράδιο. Προς όλα τα σκάφη στη θαλάσσια περιοχή 34۫.53’.07”N 33۫.43’.50”E Παρακαλώ πάμε στο κανάλι … (δηλώνει κανάλι )
Στο νέο κανάλι θα αναφέρει την Κατάσταση.
Εμπορευματοκιβώτιο επιπλέει στη θάλασσα και παρασέρνεται ανεξέλεγκτα.
SECURITE SECURITE SECURITE εδώ Κύπρος Ράδιο. Προς όλα τα σκάφη στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Κύπρου. Ανατολικοί άνεμοι εντάσεως 8-9 μποφόρ μεταξύ των ωρών 14.00 και 19.00.
Παγκόσμιο Σύστημα εντοπισμού θέσης πάνω στη υδρόγειο. Global Positioning System (GPS)
Ένα δίκτυο πολυάριθμων δορυφόρων που βρίσκεται σε σταθερή θέση γύρω από τον πλανήτη μας, βοηθά τους δέκτες GPS να μας δώσουν το ακριβές μας στίγμα το υψόμετρό του, την ταχύτητα ή την κατεύθυνση της κίνησης μας, οπουδήποτε στον κόσμο. Επίσης, σε συνδυασμό με ειδικό software χαρτογράφησης, απεικονίζουν και πληροφορίες για κοντινά σημεία ενδιαφέροντος.
Το GPS αρχικά δημιουργήθηκε αυστηρά για στρατιωτική χρήση και ανήκε στη δικαιοδοσία του αμερικανικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 το σύστημα δορυφορικής πλοήγησης, γνωστό τότε με την ονομασία Transit System, χρησιμοποιήθηκε ευρέως από το αμερικανικό ναυτικό. Χρειάστηκε ορισμένες δεκαετίες, μέχρι δηλαδή τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ώστε το σύστημα GPS να εξελιχθεί, να γίνει ακριβέστατο και να αρχίσει να διατίθεται για ελεύθερη χρήση από το ευρύ κοινό.
Τρόπος λειτουργίας
Η βασική φιλοσοφία που βρίσκεται πίσω από τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος GPS, είναι η μέτρηση της απόστασης μεταξύ δέκτη και δορυφόρου. Για να προχωρήσουμε όμως στα «ενδότερα» της συγκεκριμένης τεχνολογίας, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ποτέ δεν είναι αρκετό το σήμα ενός δορυφόρου για να εντοπιστεί η θέση μας.
Αντίθετα, το σήμα ενός δορυφόρου, σχηματίζει πάνω στη Γη μόνο έναν νοητό κύκλο, διαμέτρου πολλών δεκάδων χιλιομέτρων. Ο χρήστης ενός δέκτη GPS μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε πάνω στη διάμετρο αυτού του κύκλου, κάτι φυσικά που δεν διασαφηνίζει με καμία απολύτως ακρίβεια το στίγμα του. Με τη λήψη του σήματος από έναν δεύτερο δορυφόρο, δημιουργείται ένας ακόμα κύκλος, ο οποίος σε κάποια τμήματά του τέμνονται με τον πρώτο κύκλο που εξετάσαμε παραπάνω. Εδώ τα πράγματα αρχίζουν να ξεκαθαρίζουν, αλλά όχι όσο θα θέλαμε. Η θέση μας πάνω στη Γη βρίσκεται σε κάποιο από τα σημεία όπου ενώνονται οι δύο νοητοί κύκλοι, ωστόσο πρόκειται και πάλι για μια αόριστη προσέγγιση.
Θα χρειαστεί και το σήμα ενός τρίτου δορυφόρου, για να δημιουργηθεί ένας ακόμα κύκλος, ο οποίος θα τέμνεται με τους άλλους δύο, ώστε να εντοπιστεί με υψηλή ακρίβεια η θέση μας. Το σημείο όπου τέμνονται και οι τρεις κύκλοι έχει τώρα πολύ μικρή έκταση και εκεί ακριβώς βρισκόμαστε εμείς. Όπως διαπιστώνει κανείς, αρκεί η σύνδεση ενός δέκτη με τρεις δορυφόρους προκειμένου να λάβουμε τις ακριβείς πληροφορίες που χρειαζόμαστε. Ωστόσο στην πραγματικότητα, για την αποφυγή τυχών σφαλμάτων και αποκλίσεων, ένας δέκτης GPS συνδέεται με 5 δορυφόρους, δημιουργώντας ισάριθμους νοητούς κύκλους. Έτσι, η πιθανότητα λανθασμένου εντοπισμού του στίγματός μας κυριολεκτικά εκμηδενίζεται.
Το σήμα μεταξύ δέκτη GPS και δορυφόρου είναι ουσιαστικά ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα, διαδίδεται δηλαδή με την ταχύτητα του φωτός, στα 300.000 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο. Ως εκ τούτου, το σήμα χρειάζεται περίπου 7 μέχρι 10 εκατοστά του δευτερολέπτου για να φθάσει από τον δέκτη στον δορυφόρο και αντίστροφα. Όπως προαναφέρθηκε, απαιτούνται 5 δορυφόροι για να εντοπιστεί με απόλυτη ακρίβεια η θέση μας. Ανάλογα με τον χρόνο που χρειάζεται για την αποστολή του σήματος από τον δέκτη προς καθέναν από τους δορυφόρους αυτούς και για την επιστροφή του, εκτιμάται η απόσταση από αυτούς και δημιουργούνται οι 5 νοητοί κύκλοι θέσης. Η τομή των 5 κύκλων είναι η ακριβής θέση μας η οποία παριστάνεται στον δέκτη GPS με τη μορφή γεωγραφικού μήκους, πλάτους και υψομέτρου.
Στο σημείο αυτό αξίζει ιδιαίτερα να τονιστεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει η σωστή λειτουργία των χρονομέτρων που διαθέτουν τόσο οι δέκτες GPS, όσο και οι δορυφόροι. Σφάλμα ακόμα και ενός δέκατου του δευτερολέπτου κατά τη μέτρηση του χρόνου που απαιτείται για την επικοινωνία μεταξύ δέκτη και δορυφόρου, θα δώσει εξαιρετικά ανακριβείς πληροφορίες. Για τον λόγο αυτό, στα χρονόμετρα χρησιμοποιείται η τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούνται όλες οι απαραίτητες μέθοδοι για τον έλεγχο της σωστής λειτουργίας τους. Αν ποτέ παρατηρηθεί ότι το χρονόμετρο κάποιου δορυφόρου παρεκκλίνει, αυτός θα τεθεί άμεσα εκτός λειτουργίας και θα αντικατασταθεί με έναν από τους εφεδρικούς.
Συσκευή Ραντάρ
Ένα ταχύπλοο σκάφος ενδεχομένως να διαθέτει και συσκευή Ραντάρ. Ο Ραδιοεντοπιστής ή γνωστότερο με το διεθνές όνομα Ραντάρ που προέρχεται από σύντμηση των αγγλικών λέξεων “RΑdio Detection Αnd Ranging”, αποτελεί ένα βασικό ηλεκτρονικό σύστημα ηλεκτρομαγνητικού εντοπισμού και παρακολούθησης ακίνητων και κινητών στόχων, σε αποστάσεις και συνθήκες φωτισμού απαγορευτικές για τον απευθείας οπτικό εντοπισμό, δηλαδή με το ανθρώπινο μάτι ή και οπτικά όργανα. Η μεγάλη αξία του ραντάρ οφείλεται στις σημαντικές δυνατότητες ανίχνευσης και παρακολούθησης στόχων σε μεγάλες αποστάσεις και με μεγάλη ακρίβεια.
Αρχή λειτουργίας είναι η αποστολή ραδιοκυμάτων σε όλη τη περίμετρο του σκάφους παράλληλη προς την επιφάνεια της θάλασσας. Όταν ένα σώμα παρεμβάλλει των κυμάτων αυτά ανακλώνται και τα λαμβάνει πίσω η συσκευή ραντάρ εμφανίζοντας τα πάνω σε μια οθόνη.
ΠΡΟΣΟΧΗ όμως πρέπει να γνωρίζουμε τις δυνατότητες που έχει η Συσκευή πάνω στο σκάφος μας ώστε να αποφύγουμε δυσάρεστα και επικίνδυνα αποτελέσματα.
Βαθύμετρο
Είναι ένα απλό όργανο το οποίο μας βοηθά να μετρούμε το βάθος του βυθού. Η λειτουργία του στηρίζεται όπως και το ραντάρ στην αποστολή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Με την διαφορά ότι αυτά αποστέλλονται κάθετα προς το βυθό ανακλώνται και η συσκευή τα λαμβάνει. Η συσκευή υπολογίζει το χρόνο από την αποστολή μέχρι τη λήψη ενός κύματος και την μετατρέπει σε μέτρα ή πόδια, βάθος της θάλασσας.