Όπως κάθε οδηγός αυτοκινήτου στους δρόμους οφείλει να ακολουθεί κάποιους κώδικες οδικής κυκλοφορίας έτσι και στην θάλασσα κανονισμοί ρυθμίζουν τη κυκλοφορία των σκαφών ώστε να αποφεύγεται η σύγκρουση μεταξύ τους. Να αναφέρουμε ότι οι διεθνείς κανονισμοί προς αποφυγή συγκρούσεων ισχύουν το ίδιο για όλα τα πλοία (ακόμα και πολεμικά) σε όλες τις χώρες του κόσμου αλλά και σε όλα τα μήκη και πλάτη της θάλασσας της γης ακόμα και σε ποταμούς και λίμνες.
Στο Διεθνή κανονισμό προς αποφυγή συγκρούσεων περιλαμβάνονται οι βασικοί κανόνες χειρισμού πλεύσης, οι φανοί και τα σχήματα που πρέπει να φέρουν τα πλοία ανάλογα με την χρήση η δουλειά τους τα ηχητικά και φωτεινά σήματα καθώς και τα σήματα κινδύνου. Να αναφέρουμε ότι η κάθε χώρα πέραν του ΔΚΑΣ μπορεί να θεσπίσει εθνικούς ειδικούς κανονισμούς που αφορούν την κίνηση των πλοίων σε συγκεκριμένη περιοχή. Αν πλέουμε σε αυτή την περιοχή οφείλουμε να τους γνωρίζουμε.
Παρακάτω θα αναφέρουμε μερικά βασικά κεφάλαια μόνο από το ΔΚΑΣ και όχι ολόκληρο.
Ορισμοί
Για να μελετήσουμε καλύτερα αυτούς τους κανονισμούς πρέπει να κατανοήσουμε μερικούς ορισμούς τους οποίους θα βρούμε μέσα στους κανονισμούς.
Πλοίο οποιοδήποτε μέσο χρησιμοποιείται για την μεταφορά ατόμων ονομάζεται πλοίο. Από το πιο μικρό κανό μέχρι το μεγαλύτερο επιβατηγό. Ένας κορμός δέντρου δεν είναι πλοίο. Ένα κορμός δένδρου πάνω στον οποίο κάθεται ένα άτομο και κωπηλατεί είναι πλοίο.
Μηχανοκίνητο πλοίο είναι το πλοίο το οποίο χρησιμοποιεί μηχανές για την πρόωση του.
Ιστιοφόρο πλοίο είναι το πλοίο το οποίο χρησιμοποιεί πανιά για την πρόωση του. Ιστιοφόρο σκάφος το οποίο ταυτόχρονα με τα πανιά του έχει και τις μηχανές του στην συγκεκριμένη στιγμή είναι μηχανοκίνητο.
Πλοίο ασχολούμενο με την αλιεία είναι οποιοδήποτε πλοίο το οποίο ψαρεύει με δίκτυα παραγάδια συρτές ή οποιοδήποτε άλλο τρόπο και περιορίζει τις ικανότητες χειρισμών και ελιγμών.
Ακυβέρνητο πλοίο είναι το πλοίο που για κάποιο λόγο δεν μπορεί να κινηθεί φυσιολογικά. Πχ μια βλάβη στη μηχανή ή στο πηδάλιο και παρασέρνεται από τα ρεύματα. Προσοχή δεν είναι το πλοίο που δεν έχει καπετάνιο πάνω.
Υδροπλάνο αν και είναι αεροπλάνο από τη στιγμή της προσθαλάσσωσης μέχρι τη στιγμή της αποθαλάσσωση πρέπει να ακολουθεί και αυτό τους κανονισμούς των πλοίων. Όταν βρίσκεται πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας είναι πλοίο.
Πλοίο εμποδιζόμενο από το βύθισμα του είναι το πλοίο που λόγω του βυθίσματος του σε σχέση με το βάθος της θάλασσας περιορίζονται οι ικανότητες χειρισμών. Π.χ ένα ιστιοφόρο μέσα στο λιμάνι δεν μπορεί να μανουβράρει τόσο εύκολα όσο ένα μικρό ταχύπλοο σκάφος.
Ο όρος εν πλω χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να πούμε ότι ένα σκάφος κινείται.
Προσαραγμένο πλοίο είναι το πλοίο που για κάποιο λόγο π.χ θαλασσοταραχή η βλάβη έχει κολλήσει στο βυθό.
Αγκυροβολημένο πλοίο είναι το πλοίο το οποίο έχει ρίξει άγκυρα και παραμένει ακίνητο.
Δυναμικώς υποστηριζόμενο πλοίο είναι τα γνωστά δελφίνια και τα χόβερ κραφτ.
Οποιαδήποτε στιγμή πρέπει να λαμβάνουμε υπ΄οψιν μας τους κινδύνους που παραμονεύουν στην περιοχή του σκάφους μας. Πρέπει ανά πάσα στιγμή να τηρούμε οπτική επιτήρηση του χώρου όπου χειριζόμαστε το σκάφος έτσι ώστε σε περίπτωση που κάτι συμβεί να μπορέσουμε να αντιδράσουμε. Ένα παράδειγμα είναι όταν κινείται το σκάφος μας δύσκολα μπορούμε να διακρίνουμε ένα ψαροντουφεκά από απόσταση 500 μέτρων . Αν κινούμαστε με ταχύτητα 50 χιλιομέτρων την ώρα τότε ο χρόνος μέχρι να φτάσουμε τον ψαροντουφεκά είναι 36 δευτερόλεπτα. Σκεφτείτε τώρα για μερικά δευτερόλεπτα να αποσπαστεί η προσοχή μας κάπου αλλού. Τότε μας απομένει πολύ λίγος χρόνος για να αντιδράσουμε σε περίπτωση κινδύνου.
Κάθε χειριστής σκάφους πρέπει να λαμβάνει υπ΄ όψη του και τους πιο κάτω παράγοντες:
Ορατότητα της θάλασσας. Μειώνουμε ταχύτητα στην περίπτωση που κινούμαστε μέσα σε ομίχλη ή κατά την διάρκεια της νύκτας όπου η ορατότητα περιορίζεται. επίσης κατά την ανατολή και δύση του ηλίου οι ανταύγες που δημιουργούνται περιορίζουν την ορατότητα μας.
Την κατάσταση της θάλασσας σε σχέση με το μέγεθος και τις δυνατότητες του σκάφους μας να γνωρίζουμε δηλαδή μέχρι πιο καιρό μπορεί το σκάφος μας να ανταπεξέλθει.
Το μέγεθος του σκάφους μας στην περίπτωση χειρισμών ελιγμών και ακινητοποίησης . Διαφορετικά ακούει ένα μικρό ταχύπλοο σκάφος και διαφορετικά ένα πιο μεγάλο σκάφος με όχι και τόσο δυνατές μηχανές.
Το βύθισμα του σκάφους μας σε σχέση με το βυθό.
Την πυκνότητα κυκλοφορίας στη περιοχή που είμαστε. Αυξημένοι κίνδυνοι σε πολυσύχναστες παραλίες.
Αν υπάρχουν ηλεκτρονικά μέσα ναυσιπλοΐας στο σκάφος μας να ξέρουμε τις δυνατότητες του και να μπορούμε να το χειριζόμαστε άριστα.
ΠΡΟΣΟΧΗ σε περίπτωση που έχουμε οποιαδήποτε αμφιβολία ο κίνδυνος σύγκρουσης να λαμβάνεται υπ΄όψιν.
Παρακάτω θα δούμε κάποιους χειρισμούς που οφείλει ένα μηχανοκίνητο σκάφος να κάνει για να αποφεύγεται ο κίνδυνος σύγκρουσης. Αυτοί οι χειρισμοί πρέπει να γίνονται με τρόπο σταθερό και κατανοητό ως προς το άλλο σκάφος. Δηλαδή οποιαδήποτε μεταβολή της πορείας ή ταχύτητας για να αποφύγουμε μια ενδεχόμενη σύγκρουση πρέπει να γίνονται σύντομα αλλά και με τρόπο ώστε να γίνονται κατανοητοί από το άλλο σκάφος χειρισμοί.
Όταν πλέουμε κατά μήκος ενός διαύλου ή εισόδους λιμανιών πρέπει να κινούμαστε πάντοτε στη δεξιά πλευρά. Τα μικρά σκάφη δεν πρέπει να παρεμποδίζουν την πλεύση των μεγαλύτερων σκαφών ή των ιστιοφόρων.
Όταν δύο πλοία συναντιόνται με πορείες αντίθετες ή σχεδόν αντίθετες τότε και τα δύο σκάφη είναι υποχρεωμένα να κινηθούν δεξιά για να αποφύγουν την σύγκρουση. έτσι ώστε όταν συναντήσουμε ένα σκάφος μπροστά μας οφείλουμε να κινηθούμε δεξιά και να απομακρυνθούμε από τη πορεία του. Το ίδιο οφείλει να κάνει και το άλλο σκάφος.
Όταν δύο πλοία κινούνται με την ίδια πορεία και το ένα φθάνει το άλλο τότε το πρώτο μπορεί να προσπεράσει είτε από την δεξιά είτε από τη αριστερή πλευρά του άλλου πλοίου. Όταν δηλαδή κινούμαστε με μεγάλη ταχύτητα και φθάσουμε ένα σκάφος που κινείται με μικρότερη ταχύτητα τότε μπορούμε να το προσπεράσουμε ελευθέρα κρατώντας μια απόσταση ασφαλείας.
Στη περίπτωση τώρα που δύο μηχανοκίνητα σκάφη διασταυρώνουν τις πορείες τους και υπάρχει ο κίνδυνος σύγκρουσης τότε αυτός που βλέπει τον άλλο προς τη δεξιά του πλευρά οφείλει να απομακρυνθεί από τη πορεία του άλλου. Άρα να θυμάστε σκάφος που κινείτε προς τα δεξιά σας οφείλεται να φυλαχτείτε και να περάσετε από την πρύμνη του. Αν τώρα ένα σκάφος έρχεται από τα αριστερά σας οφείλει να απομακρυνθεί από την πορεία σας. Σε περίπτωση όμως που δεν το πράξει ή δεν δείχνει οποιαδήποτε πρόθεση αποφυγής της σύγκρουσης οφείλεται εσείς να το πράξετε για να αποφύγετε τη σύγκρουση.
Ευθύνες μεταξύ πλοίων.
Κάθε μηχανοκίνητο πλοίο οφείλει να απομακρύνεται από την πορεία
Του Ακυβέρνητου πλοίου
Πλοίο περιορισμένης ικανότητας χειρισμών
Πλοίο ασχολούμενο με την αλιεία
Ιστιοφόρου σκάφους
Κάθε ιστιοφόρο πλοίο οφείλει να απομακρύνεται από την πορεία
Του Ακυβέρνητου πλοίου
Πλοίο περιορισμένης ικανότητας χειρισμών
Πλοίο ασχολούμενο με την αλιεία
Πλοίο ασχολούμενο με την αλιεία οφείλει να απομακρύνεται από την πορεία
Του Ακυβέρνητου πλοίου
Πλοίο περιορισμένης ικανότητας χειρισμών
Βασικός κανόνας είναι ότι μικρό και ταχύπλοο σκάφος πρέπει να αποφεύγει τη πορεία ενός μεγαλύτερου και αργού.